Zomer 2006: Oost- en Westkust Midden-Italië - week 3
Van Oost naar WestCastel del Monte
We verlaten de rommelcamping. het landschap langs de kust is enerzijds eentonig en vlak. Vooral de entourage hier in het zuiden werkt demotiverend: veel rommel (lijkt wel Griekenland!), veel kapot en slordig, onafgewerkte zaken, gebouwen buiten gebruik en verwaarloosd. Typisch voor Zuid-Italië? De weg (P141) voert vlak langs de kust, hoewel de zee niet te zien is. Even later is zowel links als rechts van de weg een lange strook tuinbouwgebied. Hier wordt heel veel verbouwd. Het 'Westland' van Italië. Het wordt nog mooier: achter de tuinderijen zien we een uitgebreid gebied met water. De kaart had het al aangegeven: Saline.
Even
later voert de weg direct langs het water en ontdekken we dat het een uitgbreid
vogelreservoir is. Vooral pelikanen zijn er te ontdekken. Honderden. Prachtig
om te zien. Het laatste deel van dit gebied doet zijn naam echt eer aan:
dat is bestemd voor de zoutwinning. Enkele meren zijn speciaal behandeld,
zodat het zout hier met een shovel is op te lepelen. Hier zie je weer hoe
zout een industrie is. Net als vroeger. We trekken nu bij de kust vandaan en gaan het binnenland in. Via de S170 trekken we door de stad Andria. Het gaat prachtig. Ons doel, Castel del Monte wordt voortdurend aangegeven in een onoverzichtelijke stad. Tot die ene rotonde. Rechtdoor leidt nergens toe. En voor de zoveelste keer wordt het bevestigd dat het vaak ontbreekt aan een goede bewegwijzering. Zij die een TomTom of soortgelijke bezitten lachen dan, maar het rijden op een gewone kaart vindt ik nog steeds een heerlijke puzzel. Het houdt je wel scherp.
En het zal me niets verbazen als de (gemiddelde) TomTom-gebruiker eerder op hoge leeftijd zijn rijbewijs moet inleveren dan de niet-TomTom-gebruiker. Je wordt immers minder scherp. Op het letten op borden, wegen, voorsorteervakken etc. Het is tenslotte ook al aangetoond (onderzoek in Japan en nog ergens) dat de huidige jonge generatie van rond de 18 straks op vijftig-jarige leeftijd minder intelligentie zal hebben dan de huidige vijftigjarigen. Maar goed, we dwalen af.
Richting Castel del Monte gaat het. Wie in de buurt is moet dit kasteel niet voorbij gaan (wel de parkeerplaats van €5; vijftg mtr. verder is er een gratis). Een heel apart kasteel.
Zout is voor ons hoogstens iets wat we in ons eten gebruiken. Smaakmaker op de achtergrond. Vroeger werd het veel meer gebruikt als bederfwerend middel. Onze ouders deden het nog: groenten voor de winter inmaken in een grote keulse pot met veel zout. Dan bleef het goed. Wie nog veel dieper graaft in de geschiedenis ontdekt dat zout vroeger echt handelswaar was. Betalingsmiddel. Als je zout had, zat je goed. Soldaten werden met zout betaald, sol-dij genaamd. Vandaar ook sol-daten! en ons eigen woord salaris (dat ontvangt u toch ook graag?) is niet anders dn afgeleid van het 'salt', zout. Vandaar deze meren die Saline heten.
Zout had nog een andere betekenis: In de Bijbel - maar ook in andere oosterse landen - was het een middel om vriendschap te sluiten of een verbond. Brood met zout aanbieden was een geste van gastvrijheid. Ooit geweten dat in een van de Russische satelieten, die aanvankelijk bemand was en toen verlaten werd, brood met zout werd achtergelaten, voor het moment dat er iemand anders aan boord komt?
Bovendien: u wilt wijn proeven en hebt eerst een slokje van de ene genomen. NIet verstandig om direct er achteraan een tweede te proeven. Dan proeft u niet echt wat u drinkt. U kunt een paar noten ertussendoor nemen, maar ook een stukje brood met wat zout erop!
Zo
een heb ik er nog nooit gezien. Niet het gebruikelijke type, maar een wonderlijk
gebouwde achthoek. Bovenop een heuvel, midden in een vlak landschap. Het
dateert al uit 1250, de naam van Frederik II (keizer, begin 13e eeuw) is
er aan verbonden. Maar het is het merkwaardigste van alles wat op zijn naam
staat. Wat was de bedoeling van dit kasteel? Als verdedigingswerk ontbeert
het een aantal van de meest fundamentele uitgangspunten. was het een jachtslot?
een lustslot? Sommigen houden het erop dat het alleen een prestigeobject
was met een perfecte goniometrie. Wie bekend is met de fibionaccigetallen
(een basis getal waarop alle rekeneenheden terug te voeren zijn; bij veel
wiskundige berekeningen nog in gebruik. O.a. toegepast bij beurswijsheden
e.d.) zal het niks verbazen dat alle maten van dit kasteel daarop terug
te voeren zijn. Doordat het in de 18e eeuw leeg heeft gestaan werd het een
object van plunderaars en daklozen. Zodoende zijn veel kostbaarheden verdwenen.
De kale ruimten geven niettemin een prachtige indruk.Via binnenwegen rijden we richting Minervino. Opvallend is dat we eerst door een streek met niet anders dan olijfgaarden reden terwijl het landschap nu ineens totaal veranderd is in akkerbouw. Golvende korenvelden vliegen voorbij. Onderweg zien we heel veel zog. Trullihuizen, merkwaardige bouwsels die juist deze streek (Apulië) zo kenmerken, ronde gebouwtjes met hun typerend kegelvormige dak. Hier nog uitsluitend als schuur in het bouwland, nog zuidelijker als woonhuis. Ook in de omgeving van Rome worden de ronde graftomben trulli genoemd.
Het genoemde Minervino ligt prachtig tegen de berghelling aangebouwd. Als je -zoals wij - via de S170 aankomt, heb je dat eerst niet in de gaten omdat je dan op een hoogvlakte rijdt. Het valt trouwens op hoe vaak dorpen en steden tegen berghellingen of boven op bergen zijn gebouwd. Niet zo bijzonder als je weet hoe bergachtig het hele land is, maar wel als je ziet hoe dicht alles opeen is gebouwd. En dat in een land waar zoveel ruimte is.
Onbereikbaar Amalfi
Vervolgens nemen we stuk autobaan A1 richting Napels. Dwars door de Apenijnen. Pas bij Grottaminarda verlaten we deze weer om binnendoor richting kust (Salerno) te gaan. Als plotseling overal juichende Italianen verschijnen (het was zo lekker rustig...) en men met vlaggen uit de auto's zwaait, weten we in ieder geval dat Italië weer iets met de WK gewonnen heeft. Zo langzamerhand - gelet op het tijdstip van het begin, tegelijk met het begin van onze vakantie - zal het toch wel om een van de deelfinales gaan. Het zal wel....
Aangezien we ergens in het binnenland overnacht hebben belanden we uiteindellijk in Avellino. Een stad die ooit door aardbevingen zwaar beschadigd raakte. Daar was nu weinig van te merken. Alleen het chaotische en rommelige van het stadsverkeer heeft nog niets aan kracht ingeboet. Op eigen gevoel moeten we een uitweg zoeken, dwars door het centrum, nergens borden. Een half uur zitten we al in dit stadje, dat vast zit in het verkeer. Zelfs een politieagent komt ons niet te hulp als we op een onmogelijk punt stoppen. Nou ja, het richtingsgevoel bleek toch goed te zijn. En zowaar voor de laatste kruising van de stad staat het eerste bord.
We zakken af naar de Amalfitaanse kust. Een van de schitterendste kusten van Italië. Alleen wreekt het zich nu dat we ons niet voldoende hadden voorbereid. Of misschien was het juist wel goed ook zo. We komen aan in Salerno. Een stadje akelig steil tegen
de
bergen aan gebouwd. Havenplaats, plaats ook waar de Geallieerden in 1943
voet aan wal zetten. Maar zo akelig druk en vol, met overal alleen maar
betaalde parkeerplaatsen, zodat er van het gezellig koffiedrinken aan het
water niets terecht komt.We gaan verder, langs de Costièra Amalfitani. We kronkelen ons langs de bergen, door het verkeer. pas enkele kilometers buiten Salerno lukt het ons een plekje te vinden waar we van het uitzicht genieten kunnen (foto links) en van de koffie. Een schitterende kustlijn volgt. Hoog boven de zee volgen we de rotsen. Hier en daar stoppen we om van het uitzicht te genieten. Dan ineens houdt een juffrouw ons tegen en laat een beduimeld Engels papiertje zien (Engels spreken, ho maar) waarop staat dat je langs deze kust in de zomer niet met een caravan of camper mag rijden. Onze kleine camper ook niet? terwijl we zoveel vrachtwagen(tje)s en bussen zien? we begrijpen er niets van. De plek waar ze ons heen wijst om te keren is vol bezet (zoals de meeste plekken). dus gaan we maar door. We zien wel. Al enkele keren zijn we politie tegengekomen en die zeggen helemaal niets. Dus blijven we nog doorrijden. Ook een andere camper zien we diezelfde kant opgaan. Hoewel, even later komt die terug en beduidt ons dat we niet verder kunnen. we begrijpen het nog niet echt. Uiteindelijk in de plaats Maiori wordt ons opnieuw verteld dat vanaf Amalfi de weg
voor
campers echt geblokkeerd is in de zomer. Wat ontzettend jammer, want dat
schijnt inderdaad het mooiste stuk te zijn. In Maiori kunnen we echter naar
de autobaan, zodat we in ieder geval de weg niet terug hoeven. langzamerhand
zijn we er wel iets van gaan begrijpen dat het verkeer hier inderdaad een
probleem is. Menigmaal stonden we zowat tegen de rotsen aan om anderen door
te laten, of moesten we wachten of terug. Maar niet graag hadden we dit
gedeelte willen missen.We mogen echter nog een plaats verder, naar Minori (foto rechts), omdat we tanken moeten. Aangezien dat in de siestatijd niet lukt hebben we een gesprek met een andere wachtend paar uit Duitsland. Zij vertellen dat het inderdaad in Amalfi nog veel moeilijker en chaotischer is om door te komen. Bovendien vragen we ons - al wachtend en genietend op een terrasje - wel af hoe het hier in het hoogseizoen wel moet zijn.
Het mag dan inderdaad een bijzonder stuk kust zijn, de infrastructuur is absoluut ontoereikend. Daar zullen de Italianen met het oog op de toekomst wel wat aan moeten doen.
We hebben nog steeds geen spijt van de rit die we waarschijnlijk niet gemaakt hadden als we ons vooraf goed geïnformeerd hadden. En bovendien, het wordt nog mooier als we van Maiori de weg terug moeten naar de autobaan. We blijven - vanaf zeeniveau - klimmen en verwachten ergens hoog in de bergen de autobaan te vinden. Maar tot grote verbijstering opent zich ineens een peilloze diepte voor ons en kijken we zo van 650 mtr de laagvlakte in, waar we direct aan onze voeten de stad Nocera en de autobaan zien liggen. Hoe is het mogelijk, zo vraag je je verbaasd af, dat men hier een weg heeft weten tegenop te bouwen. In een indruwekkende afdaling gaat het dan naar beneden. En via de vlakte gaan we verder richting kust. Vóór ons zien we nu de Vesuvius al opduiken en dus is Pompei vlakbij. Daar vinden we op camping Zeus een ideale plek op loopafstand van het oude opgegraven gedeelte en naast het station waarvandaan we met de trein naar Napels/Napoli kunnen. en dat voor slechts €17 (incl. electra). Die prijs valt hier alleszins mee. Hoewel we meestal vrij staan is dat in deze regio moeilijker en zo'n paar dagen rust is heerlijk. Je kunt de camper ook met een gerust hart achterlaten.
Bevriezende hitte
We zitten aan de voet van de Vesuvius. Hoewel vanaf de camping (door de bomen) niet zichtbaar en door de hitte en de heiïge lucht ook niet helder, weten we vanuit de straten van het oude Pompei (het nieuwe Pompei is er gewoon omheen gebouwd) hoe dreigend die Vulkaan afsteekt op de achtergrond. Onvoorstelbaar moet dat geweest zijn in het jaar 79. Wellicht heeft de berg al enige tijd gerookt en gerommeld, maar de bewoners van toen hebben nooit beseft welke onvoorstelbare krachten zich los zouden maken als de uitbarsting in alle hevigheid zou plaatsvinden en dikke lagen van lava en as zich als een deken over de hele omgeving zouden uitspreiden. Enerzijds hadden ze 17 jaar eerder al kennisgemaakt met de onvoorstelbare natuurkrachten. Een aardbeving had veel schade aangericht. Men was in 79 nog steeds niet klaar met alle reparaties. Totdat geheel onverwacht een geweldige uitbarsting van deVesuvius zich aandiende.
Sommigen hebben in de straten staan kijken, anderen probeerden te vluchten of verstopten zich in huis. Maar plotseling moet het ondoordringbaar donker geworden zijn toen de laag lava als een kolkende stroom vanaf de berghelling en de as door de lucht op hen afkwam. Voorafgegaan door eenkrachtige alles verzengende hetelucht wolk, die alles en iedereen ondersteboven wierp.
De laag met lava bedekte het dorp en haar inwoners onder een laag van minstens 5 tot 7 meter. Voor 2000 mensen werd het ineens doodstil. Hun graf was gegraven, happend naar adem hebben ze wellicht nog geprobeerd een schuilplaats te zoeken. Daken stortten in, muren gingen om. De grootste marmeren pilaren in de heiligdommen knapten als luciferhoutjes.
En de onverzengbare hitte verschroeide de luchtwegen. Levens van ouderen en jongeren werden afgesneden. Zomaar ineens. Midden onder hun werk. Het dagelijks leven werd ineensklaps stilgezet. Moeder achter het formuis, de bakker in de winkel, de smid in de smederij, het liederlijk gezang wellicht nog ergens in een atrium. Hoog gecultiveerde mensen (Pompei-Oost) en arme arbeiders (Pompei-West). Niets bleef over. En Pompei werd vergeten. Bestond niet meer.
Oorspronkelijk direct aan zee gelegen was het een belangrijke havenstad. Een ontwikkelde stad. Met veel cultuur. Van hoog niveau. Met vele culturele stromingen. Die tot interesante discussies geleid zullen hebben. Op het forum. Of in het theater. Of het reuze amfitheater. Vermaak was er veel. De welgestelden genoten van het leven. En aan de al of niet protserige graven kon men zien tot welke stand iemand gekomen was.
Maar
nu, nu de hitte van de lavastroom alle leven inhaalde, nu hielp geen enkele
stand. De 'hitte' van de berg heeft het leven 'bevroren'.
Wulpse muurschilderingen, erotische kunstuitingen, maar ook het gereedschap van alledag, de amfora's voor het water en de wijn, het werd bedolven. Mensen op de vlucht werden door de lava versteend. Duister daalde neer en Pompei zweeg.
Zo'n 16 eeuwen lang althans. Totdat in de 16e eeuw het herontdekt werd en vanaf 1748 men begon met uitgraven. Thans zijn 45 van de 66 ha uitgegraven. Veel dus nog niet. Een eindeloos groot gebied om te bekijken. Teveel om alles in je op te nemen. Telkens weer grijpt het je aan als je bedenkt welke situaties zich afgespeeld zullen hebben. Je kijkt a.h.w. even in het dagelijks leven van anderen. Hoewel veel van de gevonden voorwerpen niet hier, maar in het museum in Napels zijn, kun je je een heel goed beeld maken van het leven uit de eerste eeuw. We hebben zes uur gebruikt om het geheel te bekijken. Later hebben we ook in het museum in Napels allerlei gebruiksvoorwerpen weer gezien.
Aan de hand van de foto's en de commentaren erbij nemen we u mee om indrukken op te doen. Neem een kijkje mee in het oude Pompei! En ontdek tegelijk hoeveel overeenkomsten er zijn met het leven van vandaag!
Links: Eerste aanblik wanneer je Pompei binnenkomt. Direct valt op hoe groot de stad is
Rechts: Oude resten van huizen. Een deel van het stuckwerk op de muren nog te zien
Links: Het Forum, het centrale plein van de stad. Veel belangrijke gebouwen stonden hier omheen
Rechts: Basiliek uit de 2e eeuw voor Christus. Achterin was tevens de rechtbank, verder gebruikt voor zakelijke dingen
Links: Langs het forum o.a . de Apollotempel met beelden van Apollo en Diana
Rechts: Een van de vele gevonden personen. Achterover geblazen door de giftige hete verzengende gaswolk die de lavastroom voorafging
Links: Sommige gebouwen staan helemaal vol met gevonden voorwerpen of stukken ervan
Rechts: Een andere figuur, die zittend zichzelf nog bedekte voor wat kwam. Mogelijk een kind
Links: Prachtige mozaïeken versieren de vloer. Hier een hond bij de
ingang van het huis. Als een bordje met "Hier waak ik"
Rechts: Willekeurige straat. Door de straten liep nogal eens het afvalwater, daarvoor waren er stapstenen, oversteekplaatsen om bij de overkant te komen
Links: Reconstructie van een kar n.a.v. gevonden gedeelten.
Nauwkeurige reconstructie bracht heel wat van het dagelijkse
leven in beeld
Rechts: Prachtige muurschilderingen zijn blijven bestaan. Ook hieruit wordt duidelijk in welke weelde een deel van de bevolking destijds leefde
Links: Amfora, gevonden in een huis van de welgestelden.
Met veel versieringen. Nu in museum in Napels aanwezig
Rechts: Drinkbeker, zelfde situatie als links
Links: Dat Pompei een welgestelde stad geweest moet zijn blijkt wel uit de vele vondsten van gelegenheden voor vermaak. Hier het grote theater. Een kleine ligt er naast en er is ook nog een kolossal amfitheater. Bovendien ligt voor dit theater nog de foyer (foto rechts)
Rechts: De hiernaast al genoemde 'foyer', een grote ruimte, vlakbij de twee theaters. Tussendoor konden mensen elkaar hier ontmoeten. Wapens van de gladiatoren zijn hier gevonden. Mogelijk woonden die in de na de aardbeving extra gemaakte kamers, boven
Links: Aan de Noordzijde bevindt zich de necropolis, de dodenstad.
De graven van m.n. belangrijke mensen waren opzichtig, versierd en
voorzien van standbeelden en uitvoerige inscripties. Een groot deel
daarvan is teruggevonden
Rechts: Kort na de ingang naar de dodenstad (zie hiernaast) was er eeen soort monument met een grote soort zitbank met inscriptie
Links: Behalve een heus winkelcentrum kende Pompei ook zg.
snackbars, thermopolia geheten, waar warm (thermos!) voedsel
en drinken verkrijgbaar waren. Het was niet de geoonte het middageten
thuis te gebruiken
Rechts: Op de weg naar het forum staan twee triomfbogen. Deze was gewijd aan Augustus, degende die er onder door ziet aan Nero. Let ook weer op de stapstenen
Links: Op muren schrijven deed men toen ook. Soms heel duidelijk
als aanduiding van de winkels (uithangborden waren er kennelijk niet)
soms ook heel duidelijk graffiti!
Rechts: Een ander voorbeeld van de weelderige woonsituaties is dit atrium, een binnenhof. Alle kamers kwamen op dit atrium uit. Het dak erboven, in trechtevorm ving het water op. Een klaterende fontein, wat speelse - soms ondeugende figurtjes - en prachtige wandschilderingen vervolmaken het geheel
Nog meer voorbeelden van gevonden voorwerpen. Links een detail van een handvat van een spiegel. Rechts een viertal bekers, onderdeel van complete serviezen
Links: het grote amfitheater, waar meer dan 20.000 toeschouwers in
konden. Het werd vaak gebruikt voor de spelen waarbij gladiatoren
zich in kracht meetten. Na geweld tussen de fans van Pompeï en
Nocera (in de omgeving) mochten in het theater 10 jaar geen
dergelijke spelen gehouden worden
Rechts: Nog een atrium: een binnenzwembad met daarnaast een grote amfora
Tot zover een selectie uit de vele foto's die er te nemen waren. Pompeï geeft een geweldig inzicht in het leven in de oudheid!