We gaan Edinburgh weer achter ons laten. Vanuit Cramond, waar onze camper staat, waren we met de bus naar de stad gegaan. Erg makkelijk, bovendien een dagticket à raison van £ 2,30 geeft de mogelijkheid ook in de stad je gratis te verplaatsen. Mensen denken wel eens dat een camper erg lastig is om mee op vakantie te gaan, maar in feite is ons reizen per camper - afgezien van aanschaf en onderhoud - heel goedkoop. Onze vakantiereis kost niet veel meer dan de brandstof (die er natuurlijk wel inhakt tegenwoordig en waarvan de kosten inderdaad hoger liggen dan als u met de personenauto was gegaan!), verder de kosten voor levensonderhoud en eventuele intredes bij bezoeken. Maar wie met de personenauto reist zal mogelijk in huisje of hotel overnachten, reizen met de sleurhut kost ook aanzienlijk brandstof en natuurlijk de campingkosten. Al met al zijn onze vakanties erg goedkoop, hoewel aanschaf en onderhoud van de camper (denk aan verzekering, stalling, wegenbelasting e.d.) natuurlijk best een belasting zijn. De vergelijking is echter de overweging waard!
Goed, we vertrekken dus uit Edinburgh om noordelijker te reizen. Daarvoor moeten we de 'Firth of Forth'
over.
Een brede baai die door twee schitterende bruggen overbrugd wordt. De 'Rail
Bridge' en de 'Road Bridge'. Met name die 'Rail Bridge', voor de trein dus,
is heel interessant. Een soort Schotse Eifeltoren. Ik raad u dan ook aan niet direct de A90 te nemen over het water, maar eerst de afslag South Queensferry te nemen. U rijdt dan onder de beide bruggen door en kunt langs het water genieten van het uitzicht op deze beide bruggen. Een stop die de moeite waard is/was.
We trekken richting Inverness. We hebben geen haast en zien wel waar we uitkomen. De weg waar we langs trekken (A9) biedt voldoende interessante uitzichtspunten. Zodoende gaat het misschien langzamer dan verwacht. Maar dat is juist vakantie. Onderweg op een parkeerplaats treffen we zelfs een informatiecentrum met internetmogelijkheden. Daar maken we even gebruik van om te beseffen hoe afhankelijk de moderne mens van internet is geworden. Tijd in ieder geval om even te zien hoe veelvuldig spammers ons gastenboek weer aardig vervuild hebben. Wanneer zullen afdoende maatregelen tegen dit soort tuig uitgevonden zijn?
K(r)oningBij Perth nemen we niet de afslag richting Inverness, maar rijden één afslag verder om eerst het Scone Palace (foto links) te bezoeken. Dit paleis heeft een bijzondere geschiedenis. Naast het paleis op de Moot Hill stond een eenvoudige stenen bank (de Stone of Scone, foto rechts; daarachter een kapel). Op die steen werden in het verleden alle Schotse koningen gekroond.
In de voortdurende strijd met de Engelsen is de steen geroofd en ook het paleis vernietigd. De steen heeft lang in London gestaan, waar de Engelse koningen op gekroond werden. Sinds kort (1996) is de steen weer terug in Schotland (hoewel, in Edinburgh).
De eerstkomende kroning in Groot-Brittanië zal dan voor het eerst sinds eeuwen niet meer op deze steen plaatsvinden. Koningin Elizabeth II was de laatste.
In de 19e eeuw werd ook een nieuw paleis gebouwd, inclusief de kapel waarbij de steen stond. Nu staat er een replica van de Stone of Scone. De steen geeft iets weer van de Schotse onafhankelijkheid.
In feite dus niets nieuws. Want hebben we dat al niet eerder gehoord: volkeren die vechten voor hun onafhankelijkheid? Spanje (Eta), Noord-Ierland (Ira) en op zoveel andere plaatsen in de wereld. Nu en vroeger. Soms begrijpelijk, soms met alleen maar meer zinloos geweld. De mens die onderdrukt wordt zoekt zijn eigen weg. De sporen van die strijd zijn in ieder geval in Schotland voldoende te vinden.
Verder
naar het noorden nu. Op de snelwegen (Motorways, met M aangeduid of autowegen
met A aangeduid, vaak vierbaans) voortdurend The North resp. The South genoemd.
Bij Aviemore verlaten we de A9 en gaan richting Glenmore. Langs het Loch Morlich vinden we op tijd een stekje om die nacht te blijven staan. Een schitterend uitzicht hebben we op de nog besneeuwde bergen. Een enkele langsrijdende toerist stopt om het uitzicht eveneens te bewonderen. Vooral als het geregend heeft en een schitterende regenboog zich uitstrekt over het water. Niet zomaar even, wel een half uur lang. Op onze plek is het volop zonnig,
elders
trekken regenwolken voor de zon langs. We genieten er volop van. Het weer dat in de loop van de dag nog wel buien gaf is weer helemaal opgeknapt. Het zal de komende dagen schitterend blijven.
Ook de Schotten zelf zijn er erg mee in hun sas, getuige de opmerkingen die we er elke keer weer over horen als we even een praatje ergens maken. De sneeuw is de laatste week in rap tempo van de bergen verdwenen. Het betekent overigens wel dat er hier en daar nogal was water naar beneden komt. Rivieren en beken staan vol. We kunnen de volgende morgen in de warmte van de zon ontbijten.
Loch Ness
We trekken naar Inverness. Op een picnicplaats ervoor maken we eerst een bakje koffie. Als we vertrekken willen geeft de camper geen sjoegem meer. De sleutel omdraaien geeft geen enkele reactie. Kabel los? Startmotor kapot? We kijken alles na en kunnen niets vinden. Uiteindelijk de AA (Britse ANWB) gebeld. Een heuse Hollandaise helpt ons verder, vraagt gegevens en binnen een half uur staat de AA naast ons. Het bleek dus toch een aansluitprobleem van de accu te zijn. Hoewel hij bijna een half uur bezig is voor alles weer werkt. Toch goed als je zo'n abonnement op de WW hebt (en: bij de ANWB is het aan de persoon gebonden, dus geldt het zowel voor de personenauto als de camper! Overstappen heeft voor ons geen zin). Je moet wel het aanhangwagensupplement hebben om ook voor de camper in aanmerking te komen. Dat was dus allemaal in orde.
Inverness
is een aardig stadje, leuk om er even te zijn, kasteel en kerken te bewonderen.
Wie winkelen wil kan hier zijn hart ophalen.Wij gaan verder na een nieuwe batterij voor de camera gekocht te hebben, want deze blijkt defect te zijn.
We trekken niet oostwaarts maar westwaarts. Eerst langs het bekende meer van het monster. Er is een aardige expositie met veel visuele elementen halverwege het kolossale meer (ruim 38 km lang,tot 250 mtr. diep....geen wonder dat Nessie niet zo vaak gezien wordt!). Over
zin en onzin van het monster en alle onderzoeken die tenslotte definitief
moesten uitsluiten dat er een dergelijk beest nog altijd rond zou zwemmen.
Aan te bevelen! Wel naar de Nederlandse vertaling vragen! Binnendoor via de A833, A862 komen we in Beauly. Achter het politiebureau is een plek waar je kunt staan. Deze bevalt ons niet direct (dicht langs de weg, niet echt fraai). We rijden een 15 km verder via Urray naar de A835. Net voorbij Contin is rechts een prachtige afgelegen picnicplek, waar we midden in het bos met een fraai uitzicht de nacht doorbrengen.
Afvalbakken
Wat betreft parkeerplaatsen valt ons over het algemeen op dat er weinig parkeerplaatsen zijn die fraai gelegen zijn. Wel een soort vluchtstrook (langs de A-wegen) maar daar ga je niet staan om koffie te drinken. Bovendien zijn die nooit op de plekken waar je nu net even zou willen stoppen om van het uitzicht te genieten. Wat dat betreft is men weinig erop in gesteld dat toeristen graag eens even stoppen willen om het prachtige natuurschoon in te drinken. Soms kom je door een prachtig stuk en je bent gedwongen door te rijden. Nergens een stopplek. Gemiste kansen. Verder hebben de Britten het loffelijke streven hun land schoon te houden. Aan openbare toiletten geen gebrek. Dat verdient een pluspunt. Ook op de plek waar we nu gaan staan is een toilet die keurig bijgehouden wordt, 's avonds gesloten wordt en 's morgens al weer vroeg geopend wordt.
Maar omdat ze niet van afval houden zetten ze nergens afvalbakken neer. Take your litter home, staat er dan telkens. Ja, dank je de koekoek. We hebben onze aanhangwagen niet bij ons en om alle afval maar in de camper te bewaren lijkt ook niet erg fris. Dus dat is nogal eens een probleem! Menig particulier zal wel eens verwonderd zich afvragen: hoe komt die zak toch in mijn bak...?
We krijgen opnieuw een prachtige dag waarin we de grootheid van de schepping van vele kanten
bewonderen.
We gaan bij Garve linksaf de A832 op en worden al direct geconfronteerd
met een rijk woester wordend landschap. Een onherbergzaam en leeg gebied
langs enkele lochs. Hoewel nog maar net op weg, lassen we al spoedig een
pauze in. Jawel, eindelijk een parkeerplek op een prachtige locatie direct
aan het Loch Achanalt. Schitterende blik over het meer. Contouren van bergen
aan alle kanten. Sommige bomen groenend, anderen lijken met hun kale wijd
om zich heen grijpende takken eerder dreigend. De kleuren van de bloeiende
brem tooien het geheel op tot sprookjesniveau. Op de spoorlijn aan de overkant
rijdt misschien maar twee keer per dag een trein, anders was het nog mooier
geweest.Munitiekisten
Bij Achnasheen gaan we 'even' van de doorgaande route af. We rijden richting kust. Even voorbij Kinlochewe zien we een pracht parkeerplaats (Beinn Eighe) van waaruit wandelingen gemaakt kunnen worden, maar ook mooi om te overnachten. Aangezien we langs deze weg weer terugkomen dus een plek om te onthouden. Eerst door langs het Loch Maree. Genoemd naar een monnik die hier het christendom bracht nadat het eerst een centrum van godenverering van de druïden was. Dit Loch is tevens een van de grootste zoetwatermeren. Het er langs rijden is al een belevenis op zich met veel plekjes (jawel, hier rijkelijk veel naar verhouding!) om te stoppen. Dan komen we in Gairloch aan. Een klein haventje, een fraaie kustlijn. Een vriendelijke Schot - in een Smart coupé; nee, zo vertelt hij, het is niet altijd zulk mooi weer!- laat me zien waar ik water kan tanken. Aangezien we niet op campings komen moeten we wel voortdurend alle faciliteiten in de gaten houden!
Hij blijkt zelf ook camperbezitter maar was nog niet in Europa! Typerende uitdrukking natuurlijk voor de zich zelfstandig voelende Brit. We hebben immers Europa (vasteland wordt natuurlijk bedoeld) en het Verenigd Koninkrijk. Ja ja, die Euro zal er dus nog wel niet komen voorlopig.
Binnenkort wil hij naar Noorwegen. Dus toch. We wisselen wat ervaringen uit. Overigens: Noorwegen wordt vaak vergeleken met Schotland. We kunnen ons die vergelijking wel voorstellen. En natuurlijk hebben we op onze rondreis nog maar een klein deel van Schotland gezien. Toch blijven we van mening dat Noorwegen nog ver boven Schtoland uitgaat. Met name als het gaat om rust, om echte stilte, om woestheid en ruigheid, om de indrukken van de werking van het licht. Dat neemt niet weg dat Schotland een geweldig land is, waar we graag meer van willen ontdekken. Achteraf zullen we toch vaststellen dat de Hooglanden een aparte bekoring hebben.
Omgeving Gairloch, uitzicht over baai Kerkhof bij Gairloch Loch Maree, vanaf de wandeling bekeken
Het neemt niet weg dat het gedeelte waar we zijn geweldig is. We tasten de omgeving nog wat af. Wandelen hier, fotograferen daar. En uiteindelijk gaan we weer terug naar het plekje aan het Loch Maree. We pakken de stoelen uit en genieten van de zon langs het water. De temperatuur is boven de 20 graden. Er is nauwelijks wind. Rond zes uur maken we een van de twee uitgezette wandelingen. Van bovenaf heb je schitterende uitzichten. Voorheen waren deze berghellingen volop bedekt met pijnbomen. Veel daarvan is verdwenen. De reden? Het milieu? Illegale houtkap? Bosbranden? Nee, de bomen werden in de 2e wereldoorlog geveld om munitiekisten van te maken!
Paradijsje
Wat opvalt is de hoeveelheid water die overal naar beneden komt. Aan alle kanten stroomt het. De sneeuw blijkt ook hier nog maar kort van de bergen verdwenen. Beneden op de parkeerplaats zijnde meeste toeristen al naar huis. De avond valt, hoewel het nog lang licht blijft. En stil. Op het water wordt het bladstil. Geen rimpeling meer te bekennen.
Met
name de weerspiegeling van de bergen aan de overkant levert een schitterend
beeld op. Vogelgeluiden dringen nu beter door. In de verte horen we de koekoek
en even later de indringende roep van de 'black throated diver',
de zwart-gekeelde duiker. Een vogel die hier voor schijnt te komen en een
uitzonderlijk geluid produceert. Overdag met alle toeristen hoor je die
niet. Nu horen we hem regelmatig in de verte.De temperatuur zakt weliswaar in de avond snel, maar het blijft een heerlijk genieten. Een paradijsje op zich. Een kleine camper was nog blijven staan. De eigenaar komt later op de avond langs voor een blikopener. En een praatje natuurlijk. Hij vertelt dat het nu uitzonderlijk is hier te kunnen staan. Over veertien dagen is het juist op deze plaats onmogelijk, vanwege de midge, de bijzonder kleine en hinderlijke muggen die m.n. in me en juni delen van Schotland teisteren. Juist dit meer schijnt er om berucht te zijn. We vergelijken het met Lapland in Noorwegen waar het destijds (zie verslag 2004) ook onmogelijk was buiten te zijn. De nacht valt.
Eilean Donan
Van de plek aan het Loch Maree vertrekken we nu om richting het eiland Skye te gaan. Het wordt een tocht dwars door de woeste Schotse hooglanden. Een dag vol schitterende kennismakingen. We nemen de weg een klein stukje terug naar Kinlochewe en pakken daar de A896 over de Glen Torridon. Het is een 'single trackroad', een eenbaansweg met voortdurend uitwijkplaatsen. Niet dat er veel verkeer is. Het landschap is woest en ledig. Alsof we door een maanlandschap rijden. Adembenemend. Aangekomen in Shieldaig (niet voorbijrijden!) is er tijd voor een pauze en koffie. Als ik even naar boven loop om een foto van bovenaf te nemen raak ik aan de praat met een Schotse dame. Beter zij met mij, ze vertelt vol enthousiasme over het mooie Schotland en waar we allemaal heen zouden kunnen gaan. Als ze zich uiteindelijk verontschuldigt voor haar 'bleddering' (geklets) aan het adres van mijn vrouw kan ik de inmiddels bijna koude koffie gaan drinken. Vanaf Shieldaig gaat het opnieuw over een single track road. We erg smal, zoals vele Britse wegen zijn. Hier en daar nauwelijks breder dan een fietspad.
Woeste landschappen Verlatenheid Shieldaig
We
rijden verder naar Lochcarron. Een leuk plaatsje dicht aan het water waar
we ook de camper weer met alles kunnen verzorgen. Het weer blijft prachtig.
De temperatuur hoog. Alle Schotten zijn met hun tuintje bezig. Als we Lochcarron
weer verlaten komen we aan de overkant van de baai terecht, waar de weg
weer snel tot ongekende hoogte stijgt (14%!), zodat we schitterende uitzichten
over de baai hebben. Aangekomen op de A87 moeten we rechtsaf naar het eiland
Skye, maar we gaan eerst linksaf om het kasteel Eilean Donan te :zien. Zoals
wel gezegd wordt het meest gefotografeerde van Schotland. Het ligt er ook
geweldig in het water. Het is nu te mooi weer om het kasteel van binnen
te bezichtigen. Dat bewaren we voor de terugreis hierlangs. De zwart-wit foto van de contouren van het kasteel met de doedelzakspeler, waarmee dit verslag opende, is hier genomen. Natuurlijk is het duidelijk dat de kilts vooral met het oog op de toeristen uit de kast gehaald worden. Je komt ze echter behoorlijk veel tegen. Meer dan de klederdracht in NL.
Het kasteel ligt op een schitterende locatie die je niet zomaar voorbijrijdt. Het werd in de 13e eeuw reeds gebouwd als bolwerk tegen de invasie van de Vikingen.
In de loop der eeuwen is er fel om gevochten, zoals om zoveel plekjes in Schotland. Hoewel het in de loop van de 19e eeuw een ruïne werd, is het in 1912 weer opgekocht en opgeknapt om tot een ontmoetingsplaats van de leden van de MacRae-clan te laten dienen. Hoewel de macht van de clans al lang gebroken is en geen rol van betekenis meer speelt, is het denken in clans en afkomst nog steeds sterk aanwezig. Leden van de clan hebben dus een streepje voor bij het bezoeken van het kasteel.