Rotsblokken

De volgende dag vertrekken we niet al te vroeg(nou ja, voor tienen zijn we nooit op pad). We waren voor Boulmanes de Dades blijven steken en doen nu eerst die stad aan. Zoals bij praktisch elke stad worden de toegangswegen gesierd door alijtd weer mooie lantarenpalen. De ene stad is qua toegangsweg nog mooier dan de andere. Ook de bloemenpracht kan heel verschillend zijn.
De weg erheen voert weer door een prachtig dal, waarvan vooral de bergen heel aparte structuren hebben. zie de foto's onderaan de pagina in deze link van het verslag uit 2023. In Doulmanes kijken we wat rond. De gebruikelijke marktdrukte. Alles door elkaar, je krijgt er bijna geen hoogte van, maar alles gaat gewoon zijn gang en het verkeer (handkarren,, paardekarren, ezels en gewoon autoverkeer) rijdt langs elkaar heen. Daartussen scheuren nog de brommers en motoren. Men blijft altijd vriendelijk. Een lange weg volgt nu richting Ourzazate. We doen er boodschappen en komen uiteindelijk op een klein leuk campingkje terecht. De weg erheen houd je niet voor mogelijk, maar als we staan, staan we heerlijk onder de palmbomen.
De volgende morgen willen we de filmstudio's bezoeken. Wanneer we daar aankomen zien we dat het dezelfde zijn waar we vorig jaar waren. Er moet nog een ander complex zijn, maar als we daar staan blijkt dat (weer) gesloten te zijn. Dan maar niet. Richting Aït Benhaddou gaan we. Een veelbezochte plaats omdat ook daar films opgenomen zijn. O.a. bekend van Game-of-Thrones, iets wat kennelijk veel fans trekt. We zoeken een terrasje op voor de lunch, met prachtig uitzicht op de kashba's van de films. Een mooi decor, dat zeker.

Aít Benhaddou ligt enkele kilometers af van de grote doorgaande weg tussen Marrakech en Ouarzazate of Mezourga. Dat is te merken aan de vele bussen die voor excursies deze weg rijden. Een weg die steeds meer opgeknapt en verbreed wordt. Je kunt echter ook van Benhaddou een 'binnenweg' nemen via Telouet.




Vorig jaar andersom gereden en dat bleek een schitterende tocht te zijn. Daarom doen we die nog eens in omgekeerde richting. Op heel veel plekken stoppen we even voor de uitzichten. We raken aan de praat met Nederlanders die in een gehuurde auto een weekje door de streek toeren en zien - hoe dichter we bij Telouet (en dus hoger in het Atlasgebergte) komen hoe de aarbeving van een half jaar terug veel rotsblokken naar beneden heeft laten rollen. De weg is vrij, maar duidelijk is te merken dat het allemaal nog maar kort geleden gebeurd is. Van kapotte woningen is hier niet veel te merken.




Hoed van Napoleon
De weg gaat verder (na een overnachting onderweg) langs Tazenakht. Dat is een typisch tapijtenstadje. Overal zie je ze hangen. We wandelen wat rond, kinderen bedelen, maar dan vooral om geld. We trekken verder, komen in Agdz op dezelfde camping als vorig jaar.
Daarna richting Zagora. Met een prachtige entree (foto rechts).
Jawel, veel gereden dus, minder bezocht, maar het lopen was/werd voor mijn vrouw een probleem. Vandaar.
Vanaf Zagora maken we weer een lange woestijntocht richting Tata. Veel zand, veel woestijngebied, een weg die soms beter soms minder was, bijna geen campers (1 of 2). De bergen zien we nauwelijks, mede omdat de lucht niet helder is. Dromedarissen steken zomaar de weg over. Het is warm, maar de lucht is als een mistgebied, blauwe lucht is niet te zien. Voor 25 graden een gek gevoel.
Bij Lamhamid is de omgeving ontzettend kaal en rotsachtig. Heel apart om te zien. wat een omgeving om te wonen! Palmbomen lijken er veel te staan, maar de kwaliteit gaat door watergebrek zienderogen achteruit. Richting Tata wordt het zicht langzamerhand beter. In Tata uiteindelijk een mooi plekje langs het water! Zeldzaam in dit gebied, maar hier wel.



Later gaan we weer de berglandschappen in, door het dal van Tata via Imitek naar Igherm. Hier treffen we weer een heel ander soort bergen aan. Met prachtige kleuren en structuren die heel anders zijn dan even ervoor in Tafraoute. Bekijk de foto's hieronder!





                                                                                  Let op het lijnenspel in deze bergen!   







Als laatste pakken we nog de weg naar Tafraoute. Al met al een heel eind langs de zuidelijke kant van de Atlas. Veel gereden, veel gezeten, niet direct veel bezocht, maar wel veel gezien. De dromedarissen in het wild, de eenzame vlakten, woest met hier en daar wat bomen, rotsen en zand, stenen en grind. Af en toe een klein stadje, typisch woestijnstadje, met weinig openingen zodat het zand bij de zandstormen buiten blijft. We zien hoe verschillend bergen kunnen zijn. Qua kleur, maar ook qua structuur. Vóór Tafraoute bergen zoals je ze zo vaak ziet (foto links) met nooit complete bossen, maar solitair staande bomen.
In Tafraoute bijv. lijken de bergen alleen maar te bestaan uit opgestapelde rotsblokken (van zeer grote omvang, dat wel). Daar heb je bijv. de "Hoed van Napoleon". Een berg die bestaat uit een opeenstapeling van rotsblokken waar je veel fantasie bij nodig hebt om er de hoed van Napoleon in te zien.

Soepkop
Van Tafraoute willen we richting Marrakech. De kortste route is die over de Tizi-n-Testpas.
Er zijn snellere routes, om het Atlasgebergte heen, maar het gaat niet om de tijd, maar om de Hoge Atlas weer te doorkruisen.
Eerst zoeken we Taroudant op. van Tafraoute af nemen we daarom eerst de bergweg naar Aït Baha. Een smalle weg, veel bochten, maar weer heel andere bergen en schitterend. Het kost tijd, maar dat geeft niet. Wat is de natuur in Marokko toch oneindig mooi. Heel opvallend is dat direct na Aït Baha het land vlak is. Alsof je ineens in het Nederlandse polderlandschap rijdt. Alleen is er weinig groen te ontdekken, laat staan dat ergens koeien grazen. Wel komen we ineens midden op de weg een hele kudde Dromedarissen tegen met hele kleintjes erbij. In Taroudant blijkt er een CP (Camperplek) te zijn vlak bij de poort, net buiten de muren die de oude stad omringen. Weliswaar een kale plek, in het grind, met nauwelijks voorzieningen, maar dichtbij de oude stad. En voor een prijs van 70 Dirham (net 6.50). Ik geef een briefje van 100 en zal het wisselgeld morgen terugkrijgen. De man moet nog komen....
Wanneer ik even google op deze stad kom ik een bericht van de NOS tegen over de aardbeving van afgelopen jaar, namelijk dat een groot deel van de muren ingestort is. Wanneer we de volgende morgen express een rondje om de ommuurde stad maken zien we echter geen enkele plek waar dat dan gebeurd is. Enkele scheuren, dat wel, maar verder valt het mee.
De oude binnenstad is typisch Marokkaans, een chaos van verkeer, een waaier van zaakjes en stalletjes, de geuren en vooral kleuren, de voorbij razende brommertjes, auto's die elkaar net niet raken, de stemmen en geluiden om je heen, teveel om op te noemen. De stalletjes met verse vis en vleesklompen aan haken opgehangen. Zelfs zie ik de kop van een dromedaris met de nek, blijkbaar zo van het beest gesneden, klaar om thuis te ontharen, ontvellen en in de soep te doen. Grrr.
En nergens een leuk restaurantje zodat we maar wat fastfood tot ons nemen.Geniet even van de foto's hieronder van deze stad.






Rampgebied
Dan gaan we op weg voor de echte pas. Altijd spannend, een pas. Maar dit keer helemaal. Bij het googelen ontdekte ik dat de weg over de pas precies door het epicentrum van de aardbeving loopt. En zodra we maar enigszins de weg omhoog zijn ingeslagen zien we het aan alle kanten. Eerst de wegen. Dicht langs de rotswanden rijdend moeten hier enorme puinhopen naar beneden zijn gekomen. Veel van de vangrails zijn krom of verdwenen, er ligt puin bovenop of de geweldige stenen zijn opzij geschoven. Mooi gebouwde muurtjes zijn op alle mogelijke punten kapot of verdwenen. De weg is aan alle kanten beschadigd. Wel goed vrijgemaakt, dat zal een van de eerste dingen geweest zijn, zodat alle hulpverkeer erdoor kon. Geen wonder dat veel dorpen de eerste dagen van goede hulp verstoken bleven. Even later zien we een dorp. Althans, de moskee staat er nog. Het plateau eromheen was eens volgebouwd, het puin is geruimd en de trieste aanblik blijft. Wat moet dit voor de mensen die het meemaakten geweest zijn. Vooral wanneer ze dierbaren verloren.
Halverwege de weg omhoog komen we bij de resten van wat eens een restaurantje was.De eigenaar nodigt ons direct uit de camper neer te zetten. Een plek van wat planken, matten en riet en touw vormen een tijdelijk "restaurant" en een woning, erachter ligt het puin van wat zijn trots was. We gaan wat drinken, een klein tafeltje, twee stoelen, meer niet. Hij vertelt, wijst ons de dorpen in de omgeving aan. Daar zijn 30 doden gevallen, daar 40 enzovoort. Nee, in zijn eigen familie zijn geen doden gevallen. Maar zijn levenswerk ligt in puin. En vlak voor ons zien we de rijen tenten staan, waar de mensen nu al ruim een half jaar in moeten bivakkeren. Hij verkoopt nog wat handwerk van de berbers ("Uit dat dorp, dat helemaal plat ligt"). Wij kopen wat, onderhandelen niet eens over de prijs en geven een ruime fooi. "Voor het nieuwe restaurant". Ik weet dat we niet de enige zijn die dat doen. Maar hij lijkt oprecht ontroerd dat we hem bezochten en wat achterlieten. Met zijn vrouw en zoon staan ze ons uit te zwaaien.



Diepe indrukken, je voelt de emoties. Al voelen we ons ook in zekere mate ramptoeristen, hoewel overal de mensen vriendelijk zwaaien of de duim opsteken (misschien ook omdat we het wagen deze weg te rijden).
Ook vorig jaar had ik deze pas genomen, toen vond ik hem al vrij moeilijk voor onze camper, maar nu was dat nog veel erger. Vooral het bovenste gedeelte. Steil, bochtig, de weg kapot, die railing en muurtjes vaak weg, de diepe afgrond ernaast, ik was blij boven te zijn.
Naar beneden was de weg wat breder, maar hier dezelfde verschrikkingen, dezelfde puinhopen en tentenkampen. Hier en daar wordt al wat gebouwd, maar van echte wederopbouw is nog nauwelijks sprake.


Mensen zitten doelloos onder een boom. Kinderen bedelen om wat snoep, vrouwen sjouwen met takkenbossen, geiten springen vrolijk van steen naar steen. Het leven gaat door. En overal die puinhopen van dorpjes.
Maar langzaam, langzaam. Ik bedoel niet onze tocht (die uiteraard ook) maar het werk. Vorig jaar - dus voor de aardbeving - was men aan het eind van de pas (toen het begin) bezig met wegwerkzaamheden. Daarvan lijkt weinig gevorderd. Laat staan de wederopbouw. En geslagen deel van het Marokkaanse volk. Al merk je dat in de gebieden waar alles gewoon doorgaat natuurlijk niket.


We komen in Asni uit. Daar zou een grote CP zijn, vlakbij het politiebureau. Maar ja, alles staat nu vol met honderden tenten. Daar ga je niet bijstaan met je luxe camper. In de volgende plaats (Tanahaoute vinden we een plek, aangegeven door de vaak geraadpleegde app Park4Night. De spelende kinderen laten ons dit keer aardig met rust. Weer een nacht, na een emotionele dag.





                                                                                                                     Top - Volgende pagina