Stralend wit zijn ze, de muren van de Medina van Asilah. De oude binnenstad met zijn drie poorten en smalle straatjes plaatsen je terug in de tijd. Kleine zaakjes met allerlei snuisterijen of kleding trekken je aandacht en anders doen de verkopers het wel. Over de muren kijken we uit over de Atlantische oceaan, waar de golven heftig op het strand breken. Een passant wijst ons ongevraagd op de plek waar de loop van een kanon staat. "Hier opgegraven", klinkt het in een mengsel van Engels, Duits en Frans, "nog uit de tijd dat de Portugezen hier gevochten hebben". Wanneer we door een van de poorten de Medina verlaten komen we in een drukke straat waar volop markt gehouden wordt. Alles loopt en rijdt hier rond, tussen de mensen in typisch Marokkaanse kledij in deze ramadan-tijd, terwijl allerlei verkeer zich daar doorheen probeert te wurmen, zoals tuktukachtige mobielen in allerlei soorten, brommers die tussen de mensen doorscheuren, ezels, mensen met handkarren en noem maar op. Een mooie chaos.













      Enkele plaatjes uit Asilah, onze eerste stop in Marokko


Start
Zo beleefden we de eerste kennismaking met Marokko. Nog maar net met de veerboot aangekomen in Tanger-Med, zetten we koers naar Asilah, waar net buiten de Medina een prachtige plek is en verschillende campers opgesteld staan. Al gauw blijkt hoe behulpzaam de Marokkanen zijn. De parkeerwachter doet alles voor ons (en anderen), een ander loopt met me mee het stadje in om een simkaart te kopen en deze op te waarderen. We kunnen zo voorlopig weer de communicatie met het thuisland in stand houden.
Al met al hebben we een lange reis en een ruime week nodig gehad om hier te komen. We reden via Luik, Bastogne, Sedan, Reims, Vierzon, Limoges, Bergerac richting Spaanse grens. Zonder tolwegen. Op woensdagavond vertrokken, waren we op zaterdag we al dichtbij de grens en lasten eerst een rustdag in. We vervolgden dwars door het midden van Spanje. De landschappen waren schitterend. Zo komen we op woensdagmiddag in Algeciras aan, waar de tickets gekocht werden en een plek op de boot gereserveerd werd voor donderdag 11u. Zo varen we over en beginnen de eigenlijke trip.













                Midden in de straat van Gibraltar: links Europa, rechts Afrika. En aangekomen, door de röntgenscanner

Het douanegebeuren aan de overkant is tijdrovend, een heuse röntgenmachine wordt over de camper heengereden, tig keer wordt gevraagd of we geen wapens of drones hebben, de snuffelhond ontdekt geen drugs en zo mogen we na ruim een uur doorrijden. Dan dus op weg naar het eerste stadje, Asilah, waar we boven over schreven.
Het tijdverschil met Nederland bleek twee uur te zijn. Later merkten we dat het tijdens de ramadan een uur extra is. Voor ons even wennen. Ook voor de extra gebedsoproepen die midden in de nacht klinken en een uur duren! De volgende morgen starten we rustig, de zon schijnt weer overvloedig, de zee rolt, het is stil in de stad, want vrijdag (moslims!). We doen het op ons gemak, de parkeerwachter zorgt nog voor vers water (en voor elke kleine gift zijn ze dankbaar. Beleefdheid is een groot goed!) en zo vertrekken we richting Larache.

We zoeken onderweg naar Cromlech de Mzoura, een soort stonehenge met 167 monolieten, maar daar komen we helaas niet uit, Langs de kust stoppen we voor een uitgebreide koffie en belanden dan in Larache. Vanaf een parkeerplek aan de zeekant lopen en sluipen we via trappen door de oude Medina van deze plaats. Een wirwar van straatjes die een eigen sfeer uitademen, Verkeer kan er niet komen. Inmiddels blijken de gesloten winkeltjes van dezevrijdagochtend in de middag weer open te zijn, alle werk wordt weer hervat en de straten liggen gelijk vol met groente, snuisterijen en kleding. Schitterend om te zien. Zoals elke Medina kent ook deze poorten. Na de hoofdpoort gepasseerd te zijn komen we op een verkeersader en even later op het hart van Larache, de place de la liberation. Dit plein is aangelegd in Spaanse stijl. Zo weerspiegelt de geschiedenis van het land zich op verschillende plaatsen.






              Beelden uit Larache









Zwaaien
We gebruiken een route van de NKC, die voor groepsreizen is gemaakt. Die reis was al enkele jaren geleden, zodat niet alles meer klopt. Wanneer we in de volgende havenplaats komen, Moullay Bousselham, is de camping opgedoekt, lijkt alles nog in winterslaap te zijn en besluiten we door te rijden. We zoeken de weg naar de volgende halte, in de buurt van de koningsstad Meknes. Die reis is lang en onderweg vinden we nauwelijks plekken om de nacht door te brengen. Uiteindelijk belanden we in Sidi-Kacem op een soort parkeerplek voor van alles en nog wat. Tussen een paar drukke wegen en een spoorweg in. We moeten ons best doen een uitgang van deze plek vrij te houden. Al met al een (te) lange weg en tenslotte een slechte plek voor de nacht.
We vervolgen richting Meknes. Een prachtig landschap waar we doorheenkomen. Een dag eerder waren het uitvoerig tuinbouwgebieden, die we passeerden, nu de goudgele korenvelden in het golvende landschap, afgewisseld door groene stukken en de vele olijfbomen, die maken dat je blijft kijken. Blij dat we geen tolweg hebben genomen!












Een weg vol afwisseliing, je kijkt je ogen uit op alles wat je tegenkomt aan vervoersmiddelen, aan mensen, aan armoe en rijkdom, aan de talloze politiecontroles (waar we steeds mogen doorrijden!) en vooral de vriendelijkheid van de mensen. De zwaaiende kinderen en politieagenten, de vuilnis en troep die men overal achter laat. Ada zei dat ze nog nooit zo vaak toegezwaaid werd door agenten en schaapherders.

We bezoeken onderweg de opgravingen van Volubilis, een Romeinse nederzetting. Ook nadat het Romeinse rijk verdween bleven daar tot in de 18e eeuw mensen wonen. Daarna werden veel gebouwen (helaas) afgebroken omdat men de stenen wilde hergebruiken bij de bouw van de paleizen in Meknes. De restanten bleven. Opvallend is dat er ook een grote basiliek staat (althans de fundamenten en resten van muren) maar op de aanwijzingsborden (ook in het Engels, jawel!) wordt niet vermeld dat het een christelijke kerk was, hooguit een plek voor rechtsspraak. Maar ja, we zijn dan ook in een islamitisch land.
Dat merken we in de ramadantijd heel sterk. Als rond zeven uur de zon onder is, lijkt het alsof in alle plaatsen de mensen in beweging komen. Ook vanaf de minaretten wordt de boodschap veelvuldig uitgedragen, meer dan tijdens de vijf gebruikelijke gebedsoproepen.













Koningsstad
We komen in Meknes aan. Eén van de vier koningssteden, dat waren ooit hoofdsteden van Marokko. Samen met Fez, Rabat en Marrakech. Elke koningsstad heeft zijn eigen specialiteit. Die van Meknes is de tapijtenhandel. Groot werd de stad door de sultan Moulai Ismaïl. Hij breidde de stad uit van een klein dorp tot een grote stad, mede door de bouw van o.a. zijn eigen mausoleum. De stad kent vele ommuringen en dus ook veel poorten. Helaas waren een groot aantal in restauratie. In de coronatijd had alles plat gelegen, nu moest er veel ingehaald worden. grote afbeeldingen geven aan hoe het worden zal. Zo is helaas ook de beroemdste en mooiste poort van het land, de Bab Mansour (daar vlakbij staan we) alleen via grote doeken te herkennen als rijk versierd. Met drie bogen oogt hij immens. Te bedenken is dat op deze plek, tussen allerlei muren en bogen, vroeger misdadigers berecht en ter dood gebracht werden.













We maken een rondrit door de stad met een calèche en zien veel van de prachtige gebouwen. Midden in de stad hebben we de camper geparkeerd. D.w.z., toen we op de aangegeven plek aankomen leek alles bezet te zijn. Maar zoals overal is er een zelf aangestelde parkeerwachter. Deze vertelt dat er nog een laatste plekje is. Hij ritselt wat autosleutels, rijdt twee achter elkaar geparkeerde auto's weg en zowaar, plek genoeg voor onze camper. De plek is vol omdat er een groep uit Duitsland aanwezig is, die aan het einde van hun rondreis is. Wat nuttige informatie wordt nog uitgewisseld en zoals overal hebben camperaars steeds contact. Later komen we ook weer mensen tegen die we op de eerste plek (Asilah) al zagen.

















Foto's van de poort zoals hij wordt en van het vrij toegankelijke paleis dat de sultan voor zijn vrouw bouwde






Kustweg
De route van de NKC volgend keren we weer terug naar de kust. Via Khemisset en Rommani leidt de weg. We beleven weer veel: de typisch Marokkaanse steden met de aparte huizenbouw, de markten die overal gehouden worden, het verkeer dat lekker chaotisch door elkaar rijdt, de auto's die zo volgestouwd zijn dat de hoogte vaak groter is dan de lengte, de vriendelijk zwaaiende mensen, de bedelende kinderen, langs half afgebouwde huizen en de overal aanwezige rotzooi. Opvallend is die typische bouw van de huizen. De benedenverdieping is abnormaal hoog en herbergt steeds een soort loodsen met reusachtige deuren. Daarboven woont men. In huizen met altijd platte daken.
Het gebied waar we doorrijden is kaal. Veel grond wordt niet gebruikt. Veel kuddes met klipgeiten komen we tegen, die vinden hier en daar nog wat gras. Een zelf gefabriceerd onderkomen geeft aan dat hier en daar de nomadenherders wonen.















We komen aan bij de kust in Mohameddia, een stadje vlak boven Casablanca. Daar verblijven we twee nachten op een kleine camping. Even weer rust. De camping is vlakbij de zee gelegen, die we voortdurend horen omdat de oceaan nogal onstuimig is. De volgende morgen begint met een stralend blauwe lucht, maar later trekt het helemaal dicht. De temperatuur blijft steken op 21 graden. Heerlijk weer dus, al kunnen we de oceaan nauwelijks zien. We vervolgen later de route van de NKC, die voorlopig nog even langs de kust leidt. We proberen eerst Casablanca te omzeilen. Deze immense havenstad is toeristisch niet bijster interssant. Steden hebben sowieso niet veel aantrekkinskracht op ons. Maar we rijden er wel doorheen, door het chaotische verkeer, waar we ook veel korte lontjes treffen en blij zijn dat we de stad achter ons kunnen laten. De kustweg blijft daarna nog kilometers lang omgeven door opkomende bungalowparken. De luxe straalt je tegemoet, maar de armoede sijpelt er aan alle kanten doorheen. Bovendien zijn de wegen slecht, een gladde asfaltweg is nauwelijks te vinden. Je hobbelt voortdurend overal overheen.
We stoppen in El Jadida. Deze havenstad was in 1520 ingenomen door de Portugezen. Pas in 1790 kwam de stad weer in Marokkaanse handen.













De ommuurde wijk (zie foto's hierboven) naast de vissershaven draagt dan ook duidelijk nog een Portugees stempel. Er staat zelfs nog een gebouw dat ooit een kerk was. Dit historische deel is werelderfgoed. Aanbevolen werd een kelder te bezoeken waarin drinkwater bewaard werd, maar een papier op de deur geeft aan dat het dak aan het instorten is en er dus geen bezoek mogelijk is. En ook de camping die aanbevolen werd blijkt opnieuw gesloten. We belanden uiteindelijk op een parkeerterrein tussen het ziekenhuis en de gevangenis (niet hierboven, dat is bij de haven). Toch handig, die apps van campercontact en park4night om te zien waar je kunt staan.

Keramiek

We zakken nog een poosje af op de qua kwaliteit sterk wisselende weg en komen in Oualidia, een moderne plaats met vele vissersboten op het strand.



De NKC-route die we als leidraad gebruiken geeft hier alweer een overnachting op, maar wij hebben een net ander tempo en rijden nog verder. Zodra we ergens even willen parkeren om alleen maar even van het uitzicht te genieten, komen de zelf aangestelde parkeerwachters aanwijzingen geven en natuurlijk de hand ophouden. Soms lukt dat, maar als we alleen maar even willen stilstaan, dan weigeren we dat. Die inhaligheid, willen verdienen aan toeristen, is overal aanwezig. Waar wilt u heen? O, kom maar mee. Het is er ook soms bij kinderen: Bonbon? Argent? Crayon? Hoewel veel kinderen ook gewoon vriendelijk zwaaien.
Straks in Marrakech is die inhaligheid er nog het meest. We rijden door naar Safi. Die stad staat bekend om zijn keramiek. Al gauw is er iemand die ons heeft gespot en we krijgen een hele rondleiding en zien hoe de fabricage ervan gaat, beginnend met een zacht gesteente dat uit de bergen komt, dat geweekt wordt en tot klei gedroogd wordt. Vervolgens komen we - in weer een ander gebouwtje en via sluipwegen - bij de bereiding van de vormen, het bakken, afschilderen en ja, uiteindelijk komen we in de winkel terecht. Uiteraard een paar souvenirs ingeslagen. Kinderen blij.














En dan is het nog zo'n 160 kilometer naar Marrakech, de volgende koningsstad. Onderweg komen we door verschillende dorpjes. Vaak is er langs de hoofdstraat een markt. Van allerlei kanten zijn ze gekomen om hun waren te verkopen. Soms met een vrachtwagen, maar vaak ook met primitievere vervoersmiddelen. En soms een moderne dubbelbaans weg, dan weer hobbelend en langzaam. Bijna bij de ingang van elk stadje of dorpje weer de politiecontrole's, maar kennelijk zijn ze niet op ons uit, al moeten we wel de fuik binnenrijden en gewoon aansluiten. Uiteindelijk komen we in de buurt van Marrakech. Als de routeplanner nog 20 km aangeeft zijn de buitenwijken al te zien. We zitten op een camping (Ferdaous) aan de rand van de stad en kunnen met een shuttelbus voor 100 Dirham (€9,35) naar en van het centrum.


Marrakech
Een drukke volle stad, waar je je weg moet zoeken door de vele straatjes en pleinen, door de souks en langs de paleismuren. Van die vier paleizen krijg je niet veel te zien, zelfs het fotograferen van de ingang wordt je verboden.












        Muren en poorten genoeg. Met rechts de ingangspoort naar het koninklijk paleis. We mochten dit dichtbij niet fotograferen.

Bij een ander paleis zijn we laat in de middag net te laat. Maar niet getreurd, veel moois gezien en de sfeer van de souks geproefd, hier en daar naar binnen gegaan, onderhandeld en wat gekocht.

De souks zijn er in allerlei maten en soorten. Rechts is vooral voor de plaatselijke bevolking die er vlees en groenten koopt. Op de lijn hieronder een heel andere straat, waar alle winkeltjes weer in dezelfde stijl zijn. Daaronder weer een andere stijl. Schitterend om al die activiteiten te bekijken.





























En dan is er natuurlijk het grote plein "Place Jemaa El Fna", waar we 's morgens begonnen en 's middags eindigden. Naast de markthandel is hier allerlei showgebeuren. Van apendresseurs, slangenbezweerders, acrobaten, muzikanten en andere entertainers. Uiteraard wordt steeds de hand opgehouden. En stiekem fotograferen? Ho maar, ze hebben je zo in de gaten. Maar wel interssant om het allemaal mee te maken. Intussen krijg je steeds weer dorst (het is hier warmer dan aan de kust), maar er zijn genoeg kramen waar je een grote beker vers geperst sap kunt krijgen voor 5 Dirham (nog geen 50 cent).














Uiteraard staan er in deze stad veel moskeeën. Als we ergens geluncht hebben is de gebedstijd net voorbij en gaat de moskee uit. Honderden mannen verspreiden zich over de straat. We staan te kijken en worden gelijk door iemand aangesproken die ons het belang van de gebedstijden vertelt en die blijkt in NL gewerkt te hebben. Een leuk contact even, zoals met veel mensen. Het binnenplein van de moskee is niet toegankelijk. Alleen voor moslims, zo vertelt een bordje.
Wat opvalt bij vele winkeltjes en pleintjes is hetr aanbod van kruiden. Dat maakt veel gedeelten weer heel kleurrijk. Een ander loodst ons door het labyrinth van steegjes op weg naar een van de paleizen. En ja, aan het eind wordt de hand opgehouden. HIj wil wel 200 Dirham hebben (19 Euro), maar ik volhard op 50. Met 60 gaat hij uiteindelijk weer weg. Zo gaat het steeds. Dat maakt het enerverend, bezienswaardig en fascinerend. Wat een bevolking, met zoveel diversiteit. Een waardevol bezoek, maar een erg vermoeiende dag! Ten slotte nog wat laatste foto's uit Marrakech.

[Klik op de foto (al lang ontdekt natuurlijk) om een groter formaat te zien. Met de Backspace komt u hier weer terug. Dit is niet de opgenomen foto, die is nog veel beter van kwaliteit.]

En dan door naar pagina twee! Zie de link onderaan.













                                                                Top - Volgende pagina